NE VAR?
Gore Vidal Hayatını Kaybetti
Selda Bağcan Yarın “Queen Elızabeth Hall” Sahnesinde
'Modern Kültür Afrika'da Doğdu'
500 Milyon Yıllık Geni Canlandırdılar
Çatalhöyük Kaşifi Yaşamını Yitirdi
Gore Vidal Hayatını Kaybetti
AMERİKALI Yazar Gore Vital 86 yaşında hayatını kaybetti. Bir süredir zatürre tedavisi gören ünlü yazarın yeğeni Burr Steers, Los Angeles’taki evinde dün akşam öldüğünü açıkladı.
Tarihi romanları oyunları ve eleştiri yazılarıyla yıllardır okurlarıyla buluşan Vidal, Çağdaşları Norman Mailer ve Truman Capote gibi kuşağının en ünlü temsilcilerinden biriydi. Vidal, siyasi ve edebi kuramlara muhalefeti ile tanınmış ve Ulusal Kitap Ödülü dahil olmak üzere çok sayıda ödüle layık görülmüştü.
Siyasetçilere yönelik sert eleştirileriyle gündeme gelen yazar, ABD’nin Vietnam, Irak gibi savaş politikalarına karşı muhalif duruşuyla bilinir. 1925’te New York’taki ABD Askeri Akademisinde dünyaya gelen Vidal, militarizme karşı keskin duruşunu hep korudu. Vidal, bir savaş romanı olan “Williwaw” adlı ilk kitabını 20 yaşındayken ve orduda çalışırken yayımladı.
1950’li yıllarda “Edgar Box”, “Katherine Everard” ve “Cameron Kay” takma adlarıyla çeşitli kurgu kitapları da yayımlayan Vidal, tiyatro, sinema ve televizyon için de birçok senaryoya imza attı. Yazar, Hollywood’daki eşcinsellerle ilgili bir belgeselin yanı sıra “Gattaca”, “With Honors” ve “Bob Roberts” adlı filmlerde de rol aldı.
Vidal’in eserleri birçok dile çevrildi. Türkçeye çevrilen eserleri arasında “İmparatorluk”, “Kent ve Tuz”, “Düello Gayri Resmi Amerikan Tarihi 1”, “Lincoln Gayri Resmi Amerikan Tarihi 2” kitapları yer alıyor.
(Evrensel)
Selda Bağcan Yarın “Queen Elızabeth Hall” Sahnesinde
Türk müziğinin önemli isimlerinden Selda Bağcan, 2012 Londra Olimpiyatları kapsamında gerçekleşecek “Meltdown Festival at the Southbank Centre”da, Antony Hegarty’nin özel davetlisi olarak yarın Queen Elizabeth Hall’da saat 21.30’da konser verecek. Selda Bağcan; Antony and the Johnsons’’tan Antony Hegarty’nin sanat danışmanlığını yaptığı, 2012 Londra Olimpiyatları kapsamında gerçekleşecek “Meltdown Festival at the Southbank Centre”da konser verecek. 1993 yılından beri Nick Cave, John Peel, Laurine Anderson, Patti Smith, David Bowie ve Ray Davies gibi dünya devlerini ağırlayan “Meltdown Festival at the Southbank Centre”da bu sene Antony Hegarty’in özel isteği üzerine Türkiye’nin Edith Piaf’ı dediği Selda Bağcan da sahne alacak ve sevenlerine benzersiz bir müzik şöleni yaşatacak. Yarın akşam saat 21.30’da Londra “Queen Elizabeth Hall”da gerçekleşecek konserde sahne alacak olan Selda Bağcan; bu yıl Türkiye’den katılan tek sanatçı olarak Londra’da sevenleriyle buluşacak.
(Evrensel)
'Modern Kültür Afrika'da Doğdu'
Eşyaların Modern Kültüre Uzanan İzleri Tespit Edilebilir
Arkeologlar, Border Mağarası’nda bulunan 44 bin yıllık antik eşyaların, Kalahari Çölü’nde yaşamış olan San toplumunun izlerini taşıdığını belirtti. Mağarada, zehirli uçlu oklar ve devekuşu yumurtasından yapılma mücevherler gibi silah ve mücevherler bulundu. Bilim insanları, San toplumundan geriye kalan insanların bugün hala Güney Afrika’da yaşadığını, böylece mağarada bulunan eşyaların modern kültüre uzanan izlerinin tespit edilebileceğini ifade etti.
'Modern İnsanın Afirka'dan Geldiği Teorisi Güç Kazandı'
Proceedings of the National Academy of Sciences dergisinde yayımlanan araştırmada yer alan Lucinda Backwell, Border Mağarası’nda elde edilen bulguların “modern davranışa dair ilk örnekleri temsil ettiğini” söyledi. Backwell ayrıca, modern insanın Afrika’nın güneyinden geldiği teorisinin de daha da güçlendiğine dikkat çekti.
Araştırmada, radyokarbon tarihleme yöntemiyle elde edilen bulguların, San halkının tahmin edilenden daha eski tarihlerde yaşamış olabileceğini gösterdiği belirtildi. San’ların, 10 ile 20 bin yıl öncesine uzandığı düşünülüyor.
Ticaret İçin Devekuşu Yumurtası
Güney Afrika’nın Swaziland sınırı yakınlarında bulunan mağarada, avlanmak için kullanılan çok sayıda silah ve devekuşu yumurtası ile deniz kabuklarından yapılmış takılar bulundu.
Backwell, antik eşyaların yaklaşık 44 bin yıl öncesine işaret ettiğini ve kullanım amaçlarını çok iyi bildikleri için ait oldukları kültürü de anlayabildiklerini ifade etti. Backwell ve meslektaşları, Border Mağarası’nda yaşayan halkın zehirli uçlu okları avlanmak için kullandıklarını ve sahipliği göstermek için ok uçlarına spiral işaret işlediklerini belirtti. Ok uçlarına spiral işaret koymak, bugün San halkı tarafından hala kullanılıyor.
Takasta Devekuşu Yumurtası Kullanma Alışkanlığı Devam Ediyor
Uluslararası araştırma ekibinin başını çeken Fransa Ulusal Araştırma Merkezi’den Francesco d'Errico, elde ettikleri bulguların oldukça gelişmiş bir medeniyete işaret ettiğini söyledi. San halkının genetik ve zihinsel olarak oldukça modern bir halk olduğuna dikkat çeken d'Errico, “Sembolleri kullanmalarının zihinsel gelişime işaret ettiğini, halkın kendi arasında ticaret yapmak için de mücevher yapımında kullandıkları devekuşu yumurtalarından faydalandıklarını” söyledi. San halkının takas için devekuşu yumurtası kullanması alışkanlığı bugün de devam ediyor.
“Modern İnsanın İlk İzleri Değil”
Aralarında İngiliz, Fransız, İtalyan, Norveçli, Güney Afrikalı ve ABD’li araştırmacıların bulunduğu ekip, her ne kadar modern çağın kesin olarak nerede başladığı bilinmese de, Border mağarasındaki fosillerin, modern kültürün Afrika’nın güneyinden geldiğine dair delil sunduğunu vurguladı.
New York Üniversitesi’nden paleoantropoloji uzmanı Eric Delson, mağaradaki eşyaların yaşını belirlemek için yapılan testler ne kadar güvenilir olsa da, tüm modern insan kültürlerinin Border mağarasındaki bulgularla bağlantılı olduğu düşüncesini reddetti.
Delson, San halkına ait modern kültür izlerinin var olduğu öne sürülen tarihlerde, Avrupa’da modern kültürün çoktan başlamış olduğunu söyledi ve “Modern insan davranışlarına ait ilk izleri bulduklarını zannediyorlar. Ben öyle olduğunu düşünmüyorum” dedi. Delson yine de, spesifik bir modern insan topluluğuna ait olan araştırmanın önemli olduğunu ifade etti.
(Ntvmsnbc)
500 Milyon Yıllık Geni Canlandırdılar
Bilim insanları, “paleo-deneysel evrim” adı verilen bir yöntem kullanarak, 500 milyon yıllık bir bakteriden alınan geni, canlı bir bakteriye aktardı.
Bakterinin evrimi daha kolay gözlemlenebilecek
ABD’nin Georgia Tech Üniversitesi’nde gerçekleştirilen deneyde, bilim insanları yüz milyonlarca yıl öncesine ait ‘antik genleri’ bir bakteri fosilinden alarak Escherichia Coli (E.Coli) bakterisine aktarmayı başardı. Yapılan deneyle, bin nesildir hayatta olan bakterinin milyonlarca yıldır süren evrimi daha kolay bir şekilde gözlemlenebilecek.
Evrimi daha iyi anlama imkanı sunacak
Georgia Tech’in NASA (ABD Ulusal Havacılık ve Uzay Dairesi) Ribozomal Orijinler ve Evrim Merkezi’nde görevli olan moleküler biyoloji uzmanı Betül Kaçar, “Bu deney sayesinde evrim ve moleküler biyoloji hakkında uzun süredir cevaplanamayan soruların karşılık bulacağına inanıyoruz... Bunlar arasında, organizmanın geçmişinin, geleceğini ne kadar kısıtladığı ve evrimin gelecekte birçok soruya cevap verdiği, belirgin bir noktaya ulaşıp ulaşmadığı var” dedi.
Kaçar, “E. Coli deneyi, hayatın moleküler bir kaset gibi nasıl tekrardan yaşandığı konusunda elde edebileceğimiz en detaylı bilgileri sunacak...Antik bir geni modern bir canlı üzerinde nasıl evrim geçirdiğini gözlemleme şansı, evrim sürecinin kendisini tekrar mı ettiğini yoksa belli bir yola mı yöneldiğini anlamamızı sağlayacak” ifadesini kullandı.
Hayali ve gerçek karışımı bakteri
Kaçar’ın danışmanlarından biyolog Eric Gaucher, 2008 yılında, E.Coli için çok önemli bir protein olan Elongation Factor-Tu’nun (EF-Tu) antik genetik dizilimini deşifre etmeyi başardı. Bakterilerde bulunan en bol proteinlerden biri olan EF’ler, tüm hücresel yaşam örneklerinde yer aldığı gibi, bakterilerin hayatta kalması için de önemli bir role sahip. Bu özellikleri, bilim insanlarının EF’leri evrimle ilgili soruları cevaplamak için tercih etmelerini sağladı.
EF-Tu’yu doğru kromozon düzeninde oluşturan ve modern E.Coli’ye doğru konumda yerleştiren Kaçar, birbirinin aynısı sekiz bakteriyal dizi ortaya çıkarmayı ve “antik yaşamın” yeniden evrim geçirmesini sağladı.
'Adapte olmaya çalışması evrimi gözlemek için mükemmel bir ortam sağladı'
Kaçar’ın ortaya çıkardığı hayali-gerçek bakteri genleri hayatta kalmayı başardı. Ancak sadece modern genlerle oluşan bakterilere oranla iki kat yavaş gelişme hızı gösterdi. Gaucher, “Üzerinde oynanan bakteri, modern kopyaları kadar sağlıklı değildi... ancak her geçen gün mutasyon geçirerek modern şartlara adapte olmaya çalışması, evrimi gözlemlemek adına en mükemmel ortamı sağladı” dedi.
Antik gen-modern protein birleşimi
Beklendiği gibi antik genlere sahip bakterinin gelişme hızı zamanla arttı. İlk 500 evrimin ardından, bilim insanları bsekiz bakteriyal dizinin genomlarını (tüm genetik kodlarını) inceledi ve nasıl adapte olduklarına baktı.
Birçok dizinin gelişme hızı modern kopyalarınınkine eşitlendiği gibi, bazıları modern bakterilerden bile daha sağlıklı hale geldiği görüldü. Daha detaylı inceleme yapıldığında, tüm EF-Tu genlerinin mutasyonlara neden olmadığı anlaşıldı. Tersine, modern proteinler antik proteinlerle etkileşime girerek, genleri değiştirilen bakterinin adaptasyonunu hızlandırdı.
Kendisine evrim geçirecek bir yol çizdi
Kısaca, antik gen mutasyon geçirerek modern genlere benzemedi ancak, modern proteinler vasıtasıyla kendisine evrim geçirecek bir yol çizmiş oldu.
Araştırmada elde edilen sonuçlar, NASA Uluslararası Astrobiyoloji Bilim Konferansı’nda açıklandı. Bilim insanları, evrim deneylerine devam edeceklerini ve bu sefer proteinlerin evrim alışkanlıklarını inceleyeceklerini belirtti.
(Ntvmsnbc)
Çatalhöyük Kaşifi Yaşamını Yitirdi
Yıllar boyu bilinenin aksine 'Verimli Hilal' dışında Anadolu ’da Neolitik Kültür'ün ilk izlerini bulan ve 1960’lı yıllarda Anadolu’da Neolitik Devrimi başlatan ünlü arkeolog J. Mellaart geçtiğimiz Pazar günü yaşama veda etti.
Aktüel Arkeoloji Dergisi'nin verdiği bilgiye göre; "Bir Anadolu aşığı" olarak kendini tanımlayan ama uzun yıllar Anadolu’ya girişi bile yasak olan Çatalhöyük Neolitik Yerleşimi’nin ilk kazıcısı J. Mellaart, uzun yıllar hasretle beklediği Çatalhöyük’ü belki yeniden görememişti ama Çatalhöyük’ün UNESCO Dünya Miras Listesi'ne dahil edilmesi onu mutlu etmişti.
Zengin Neolitik buluntular ile birlikte Çatalhöyük’ü keşfetmesinin ardından yaptığı yayınlarla, bir anda dünya arkeolojisinin en tanınan ismi olan J. Mellaart’ın ortaya attığı Neolitik Anadolu ve Ana Tanrıca fikirleri kendinden sonra kazıyı devralan yeni dönem arkeologları tarafından hep yıkılmaya ve aşılmaya çalışıldı. J. Mellaart ismi ve bununla birlikte “Ana Tanrıça” fikri, o kadar benimsenmiş ve kabul edilmişti ki uzun yıllar sonra Mellaart’in Ana Tanrıça olarak kabul ettiği bir figürün aslında bir ayı betimi olduğu herkesi hayal kırıklığına uğrattı. Bu duruma belki de en fazla üzülen, her yıl Çatalhöyük’e büyük maddi destekler sunan Ana Tanrıça grupları olmuştu. Bugün Anadolu Neolitik kültürü ve Çatalhöyük, J. Mellaart’in ilk keşfettiği ve tanımladığı yerden çok daha önemli noktalara geldi ama hala ismi ve ortaya koydukları ile ünlü bir arkeolog olarak arkasında her zaman anılacak bir geçmiş bıraktı.
ÇATALHÖYÜK'Ü KEŞFETTİ
1925 yılında Londra’da doğan James Mellaart, Anadolu Arkeolojisi ve Neolitik Dönem için çok önemli bilgiler elde edilmesini sağladı. Bilim hayatının tamamına yakınını Anadolu'da gerçekleştirdiği Çatalhöyük, Hacılar Höyük ve Beycesultan kazılarında geçiren Mellaart Anadolu Uygarlığı’nın aydınlatılmasına önemli katkılar sundu.
1951'de Ankara'daki İngiliz Arkeoloji Enstitüsü'nde asistan olarak çalışmaya başlayan Mellaart, Anadolu'da çeşitli yüzey araştırmalarına katıldı. 1954-1959 yıllarında Beycesultan kazılarına katıldı. Bu dönemde gerçekleştirdiği yüzey araştırmalarıyla Hacılar ve Çatalhöyük yerleşimlerini saptadı. 1957'de Hacılar'da kazıya başladı, arkasından 1961'de kendisi ve arkeoloji dünyası için çok önemli bir yerleşim olan Çatalhöyük kazısına başladı.
Çatalhöyük’te Anadolu’nun ilk yerleşik yaşama geçen topluluklar üzerine önemli bilgilere ulaşan Mellaart, 1963'te Çatalhöyük kazılarını sürdürdüğü sırada, varlığı hiçbir zaman saptanamamış olan Dorak Hazinesi üzerine yayınladığı bildiri nedeniyle Çatalhöyük’teki kazı çalışmaları durduruldu. Bu nedenle dünyaya tanıttığı Çatalhöyük Neolitik Yerleşimi’nde sadece 4 sezon çalışma imkânı oldu. Aynı dönemde 1961-1963 arasında İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Prehistorya ve Arkeoloji Bölümü'nde Anadolu ve Yakındoğu arkeolojisi konusunda dersler verdi.
2003 yılında Yapı Kredi Kültür Sanat Yayınları’ndan çıkan “Çatalhöyük: Anadolu'da Bir Neolitik Kent” adlı kitabı, Çatalhöyük bilgi birikimini arkeoloji dünyasına sunmak için önemli nitelikteydi.
ÇATALHÖYÜK
9 bin senelik bir Neolitik yerleşim olan Çatalhöyük, yaklaşık 8 bin insanın bir arada yaşadığı gelişmiş bir köy yerleşimi. 1960’larda ilk bulunduğu yıllardan beri birçok soruya ve yoruma maruz kalmıştır. İlk keşfedildiği zamanlarda, oldukça muhteşem bir şekilde korunmuş olan duvar resimleri, kabartmaları ve yapıların duvarlarına monte edilen yabani hayvan kafatasları ile büyük yankı uyandırır. Mellaart’ın 1960’lı yıllarda yaptığı geniş çaplı kazılar sonucunda ortaya çıkardığı bulgular, bu yerleşime ait mimari ve sanat eserlerini de içinde barındıran buluntu topluluğu, bugün hala önemli bir arşivi oluşturur.
James Mellaart aslında ön görüsüyle yerleşimi çok geniş ölçüde yorumlamış ve böylelikle gelecek sorulara açılan yolu oluşturmuştur. Çatalhöyük evleri yalnızca, insanların barındıkları alanlar değil, aynı zamanda karmaşık ve sürekli değişen ve yenilenen mimari unsurların bulunduğu, ölülerin gömüldüğü, duvar resimleri, kabartmalar ve diğer sanat unsurlarının barındığı mekânlardır. Bu karmaşık durum ve tanımlamalar J. Mellaart ve sonraki dönem kazı başkanı Ian Hodder tarafından farklı yorumlanmıştır. Mellaart bazı evleri ‘tapınak’ olarak tanımlamış, gerek figürlü gerekse insan, vahşi hayvan ve yırtıcı kuşlardan bir “öykü” oluşturan çeşitli duvar resimlerinin ve kabartmaların bu tapınakların en önemli simgesi olduğunu bildirmişti. Bu dekorasyon unsurları, Mellaart’a göre, ‘dini ve törensel’ öneme sahipti ve tanrıları temsil ediyordu.
Ancak Prof. Ian Hodder’un yorumuyla “tapınak” olarak adlandırılan evler aslında ‘tarih evleri’ydi. Bu yalnızca terminolojik bir farklılık olmayıp, daha çok epistemolojik bir farklılığa işaret etmekteydi. ‘Tarih evleri’ kavramı tıpkı Mellaart’ın yorumlarında olduğu gibi Çatalhöyük’te bulunan bir takım evlerin diğerlerinden daha farklı algılanması gerekliliğini ortaya koymaktaydı.
(Ntvmsnbc)
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder