Arturo Ui’nin Önlenebilir Tırmanışı”, Bertolt Brecht’in 1941 yılında Finlandiya’da kaleme aldığı ve ilk kez 1958 yılında sahnelenen eser, epik tiyatronun önemli örneklerinden biridir. Arturo Ui’nin Önlenebilir Tırmanışı, 1999 – 2000 sezonunda İstanbul Devlet Tiyatrosu tarafından sahnelenmiştir.
2002 yılında İTÜ Sahnesi tarafından Arturo Ui’nin Yükselişi adıyla sahnelenmiştir.
Bu sahnelemede oyun kurgusunda yapılan en büyük değişiklik, Brecht’in sahne sonlarında yansıttığı Hitler ve Nazilere ilişkin bilgiler içeren projeksiyonların yerine emekli bir devlet başkanıyla yapılan bir söyleşinin gösterildiği video-projeksiyon kullanılması olmuştur…
Oyunda I. Dünya Savaşı’nın ardından, 1929 Dünya Ekonomik Bunalımı sürecinde büyük şirketlerin çıkar savaşında oyuna gelerek suçlu durumuna düşen ve yargılanan bir Belediye Başkanı’nın, aklanmak için çete lideri Arturo Ui ile işbirliği yapması sonucunda Arturo Ui’nin hızla gelişen büyümesi, bu kez onun bir sömürü çarkı oluşturması ve karanlık işlerin karanlık ilişkilerle bir ülke kaderini nasıl değiştirebildiği anlatılır…
Günümüz Türkiye’sinin öteden beri ve sıklıkla önüne gelen talihsizliğini anlatan bir tarjik hikaye olarak algılanabilir bu oyun…
Epik tiyatronun öncüsü ve fikir babası Brecht’in çok iyi gözlemlediği bir ”siyaset-ticaret” ilişkisinin oyunlaştırılması ve halkın yorumuna bırakılmış olması çok önemli…
Çeteleşmenin ve çete ilişkilerinin ayyuka çıktığı kimin ne adına çeteleştiğinin deşifre edilmesi için yazılmış bir oyun…
Halkın iyi niyet ve temennileriyle iktidarı ele geçirenlerin çetelerle işbirliğine gitmesinin ve yapılanların usulüne uygun hale getirilmesinin en iyi anlatıldığı oyun olarak görüyorum…
Tiyatro sanatının cazibesi de burada yatıyor… Halk adına iktidara gelen yerel yönetimlerin veya iktidarların çıkarları uğruna her tür ilişkiye açık olmasını deşifre edebilmekte….
Peki kimler bu ilişkileri deşifre edebiliyor?!…
Ya da şöyle soralım bu ilişkileri deşifre edebilecek tiyatro sanatçıları mevcut mu?!…
Cevap oldukça basit aslında…
Hayır bunu yapabilecek bağımsız sanatçı çok az ya da bir elin parmağı misali sayıyla…
Brecht’in savaş döneminde yazdığı anti-faşist oyunda Hitler’in iktidara yürüyüş öyküsü ile ünlü Chicago’lu gangster Al Capone’un öyküsü örtüştürülmüştür.
Anlatılan gangster öyküsündeki olaylar, sahne aralarında yansıtılan yazılar ile tarihsel bir perspektife bağlanmıştır.
Oyunda gösterilen olaylar 1932-1933 yılları arasındaki Almanya tarihiyle büyük benzerlikler taşır.
Metinde Nazi Partisi ve Hitler, Chicagolu ganster Arturo Ui ve adamlarını; karnıbahar tröstü ve tröstün patronları, Hitler’le ilişki kuran büyük Alman patronlarını, Belediye Başkanı Dogsborough ise Almanya Cumhurbaşkanı Hindenburg’u temsil etmektedir.
Aslında halk olarak ne Artur Ui’lerin oluşmasını tasvip ediyoruz; ne de ona çanak tutan siyasileri… Ama buna rağmen en çok raiting alan Tv. dizlerimiz çeteleşmeleri anlatanlar…
Brecht bu oyunda, küçük burjuva romantizminin büyük katillere duyduğu büyük saygıyı kırmaya çalıştığını söyler: “Büyük politik suçlular tamamen teşhir edilmeli ve gülünçlüklerinin esası gösterilmelidir. Aslında bunlar büyük politik suçlular değil, büyük suçlu politikacılardır. Bu da tamamen başka bir şeydir.”
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder